کتاب شناسی
سرچشمه ی حکمت
عنوان: معرفی کتاب «سرچشمه حکمت جستارهایی در باب عقل»
نویسنده: جمعی از نویسندگان
تعداد صفحات: ۳۱۹ صفحه
زبان: فارسی
مشخصات نشر: تهران: نشر نبأ، ۱۳۸۸ ش.
تلفن مرکز پخش: ۷۷۵۰۴۶۸۳ ـ ۰۲۱
معرفی نامه
در باره عقل بسیار گفته‌اند و بسیار می‌گویند. این همان حقیقتی است که از شدت ظهور در پردۀ خفا افتاده و هر کس به قدر فهمش در‌باره‌اش سخن می‌گوید، بدون اینکه گفتگو در باره‌اش پایان گرفته باشد.
طرفه اینکه در درازنای تاریخ اندیشه هر کس خواسته رقیب خود را از میدان بیرون کند، او را به ضدیت با عقل متهم کرده و قصه‌هایی عبرت‌آموز پدید آمده است.
به راستی چیست این طنازی که دل از همه برده و به کسی رخ ننموده و در عین حال، هر کسی کار خود را تراز آن می‌داند و مخالفان یا رقبایش را دشمن آن می‌خواند؟ تا آنجا که سعدی گفت:
گر از بسیط زمین عقل منعدم گردد به خود گمان نبرد هیچ کس که نادانم
کتاب «سرچشمۀ حکمت» گامی است برای رسیدن به پاسخ. این کتاب که با عنوان فرعی «جستارهایی در باب عقل» منتشر شده، مجموعه‌ای از نه گفتار است که با نظارت و مدیریت دکتر علی نقی خدایاری عضو هیئت علمی جامعة المصطفی تدوین شده است.
این کتاب برای نخستین بار توسط مؤسسه انتشارات نبأ در ۳۲۰ صفحه به سال ۱۳۸۸ نشر یافته و اخیراً چاپ دوم آن عرضه شده است.
فهرست مقالات آن که تنوع دیدگاه‌ها را نشان می‌دهد، چنین است:
پيشگفتار ۱۱
۱ـ عقل در قرآن كريم / مهدى احمدى ۱۵
۲ـ عقل در احاديث / رضا برنجكار ۵۷
۳ـ عقل‌گرايى و نصّگرايى در كلام اسلامى / محمّدتقى سبحانى ۷۷
۴ـ بررسى تطبيقى عقل معتزلى و اشعرى / على معمورى ۱۱۳
۵ـ عقل از ديدگاه ابن سينا / رضا برنجكار ۱۴۱
۶ـ جايگاه عقل در عرفان اسلامى / دكتر سعيد رحيميان ۱۵۹
۷ـ عقل از نظر ملّاصدرا / محمّد تقى فعّالى ۱۸۷
۸ـ عقل از ديدگاه اخباريان / محمّد بيابانى اسكويى ۲۳۱
۹ـ عقل از ديدگاه ميرزاى اصفهانى / سيد محمّد بنى‌هاشمى ۲۷۳
در آغاز هر گفتار، شرح حال علمی مختصر نویسندۀ آن آمده که طبعاً ناظر به تاریخ تدوین چاپ اول کتاب (۱۳۸۷) است.
برای آشنایی بیشتر با رویکرد کتاب، پیشگفتار کتاب را مطالعه کنید.
پيشگفتار
جايگاه ارزشى خرد در ميان آدميان از يك سو و تأكيد افزون نصوص دينى و پيشوايان معصوم بر منزلت والاى گوهر قدسى عقل از سوى ديگر، همه گروههاى فكرى و فرقه‌هاى مذهبى جهان اسلام ـ از محدثان تا متكلمان و از فيلسوفان تا عارفان ـ را بر آن داشته كه خود را انديشه‌ورز و خردمند و روشها و رهيافتهاى خود را خردپسند بنمايانند و تعاليم و آموزه‌هاى خود را خردمندانه بشمارند. و درباره خردگريزى و احيانآ خردستيزى گروههاى مخالف و رقيب سخن‌ها بگويند و كتابها و رساله‌ها بپردازند. اما به راستى عقل چيست و كاركرد آن در حيات نظرى و عملى بشر كدام است و چگونه مى‌توان و مى‌بايد از اين راهنماى باطنى بهره جست؟
در مجموعه پيش‌رو كه به همت پژوهشگرانى دانشور سامان يافته است كوشش شده آراء مهم‌ترين جريانهاى فكرى جهان اسلام در باب آموزه پايه‌اى عقل عرضه شود. دو نكته در تدوين جستارهاى اين نوشتار مد نظر بوده است. نخست، پرداختن به حوزه‌هاى متنوع و جريانهاى مهم فكرى و گزينش عالمانى كه نماينده شاخص يك جريان معرفتى به شمار مى‌روند. و دوم، بهره‌گيرى از نويسندگانى كه در موضوع مورد نظر از دانش و توانايى لازم برخوردارند. گفتنى است براى آگاهى از ديدگاه قرآن و حديث درباره عقل، دو مقاله نخست به اين عرصه اختصاص يافته است. در مقاله سوم با عنوان عقل‌گرايى و نص‌گرايى در كلام اسلامى، گزارشى تاريخى از سير و سرگذشت گرايشهاى عقلى و نقلى در حوزه كلام ارائه شده است. مقالات بعدى هركدام عقل را از منظر يك جريان معرفتى يا شخصيت بارز آن بررسى كرده است.
چهارشنبه 26 آذر1399